Hoe je in balans blijft met deze hitte

We kunnen er behoorlijk last van hebben wanneer het ineens flink heet is en we proberen om door te gaan met onze dagelijkse dingen. Voor de één betekent dat last van zomer diarree, de ander zweet aan één stuk door maar er zijn ook mensen die hebben juist last van bizarre koude rillingen. De zogenaamde zomer kou. Het zijn allemaal signalen dat ons lichaam uit balans is. Deels door de externe omstandigheden – de temperatuur en de veranderende vochtigheid die dit vaak met zich mee brengt – in combinatie met de interne omstandigheden. Ja, het is niet alleen de hitte die maakt dat we last hebben van allerlei klachten. Het is ook wie wij op dit moment in ons leven zijn. Hoe wij eten en wat wij eten. Het leven dat we leven met de regelmaat of zelfs onregelmaat die dat met zich meebrengt. Of we in of uit balans leven met onze eigen natuur.

Pitta, pitta, pitta…

Ayurveda stelt dat alles op aarde – dus ook wij mensen – is opgebouwd uit de 5 elementen: Ether (de ruimte), Lucht, Vuur, Water en Aarde. Om het eenvoudiger te maken heeft Ayurveda deze 5 elementen gegroepeerd en samengebracht tot 3 doshas. Gemakshalve ook wel eens constituties genoemd. Al klopt die vertaling niet helemaal. De eerste noemen we Vata. Het bestaat uit de combinatie Ether en Lucht. De tweede noemen we Pitta en bestaat uit Vuur en Water. De derde en laatste noemen we Kapha, een combinatie van Water en Aarde. Hebben we last van hitte tijdens deze hete dagen dan hebben we dus last van een overdosis aan Pitta. Meer over wat doshas zijn en hoe ze ons beïnvloeden is gemakkelijk te vinden op internet. Het gaat voor deze blog te ver om daar uitvoerig op in te gaan. Ik raad je wel aan om je niet te laten verleiden door de zogenaamde zelf-testen. Wil je weten wat jij ‘bent’ vraag dan een diagnose aan. Dat kan onder andere heel eenvoudig door een polsdiagnose. Een vast onderdeel van elke intake.

Heet, heter, heetst…

De doshas zijn van toepassing op alles en iedereen. Zo heeft elk mens een voorkeursdosha (of zelfs twee) waarmee hij geboren is (zijn praktriti), heeft zijn huidige gestel een dosha (zijn vikriti), is alles wat wij tot ons nemen dosha versterkend of verzwakkend (zo krijgen we het heet van sambal), heeft alles wat we doen (zelfs wat we denken) invloed op onze vikriti (van reizen neemt Vata toe) enzovoorts. Voor nu is het belangrijk om te weten dat Pitta in de zomer het actiefst is en dan zeker gedurende bepaalde momenten van de dag. Pitta heeft namelijk het element Vuur in zich. Dat staat voor hitte. De zomer zoals we die nu kennen is buitengewoon heet. Wanneer we dan ook nog het verkeerde eten (te gekruid of juist gefrituurd bijvoorbeeld) of de verkeerde dingen doen (Flink sporten bijvoorbeeld), dan hebben we een optelsom van hitte te pakken. Zo krijg ik de laatste dagen nogal wat telefoontjes van mensen met een Pitta constitutie (prakriti) die ineens allerlei klachten hebben. Ze hebben meer last van stress, zijn chagrijniger dan anders, op het agressieve af, zweten overmatig en ervaren de zomer als zeer onaangenaam. Ik moet dan stiekem wel een beetje lachen en denk, het is goed dat je belt want nu ik je vertel dat Pitta Vuur / hitte is, de zomer dit jaar extreem veel Vuur / hitte toevoegt, je levensritme niet in lijn met je constitutie is en je dieet te wensen over laat en juist Pitta versterkt en het Vuur nog meer doet opladen snap je vast beter waar deze klachten vandaan komen en wat je mogelijk zou kunnen doen.

Like attracts like

Je begrijpt het inmiddels al wel denk ik zo. Door nog meer Vuur aan het Vuur toe te voegen in een periode met extreem veel Vuur neemt de hoeveelheid Vuur zo veel toe dat er sprake is van een enorme disbalans tussen de elementen. Disbalans is de voedingsbodem voor allerlei fysieke klachten en deze klachten kunnen zich uiteindelijk in het lichaam gaan vastzetten als serieuze ziektes, aldus de klassieke Ayurvedische teksten. Dat is natuurlijk iets wat we willen voorkomen. Deze optelsom van gelijken moet stoppen. Het is geen 1 plus 1 is 3 (keer Vuur in dit geval) maar misschien wel 10 keer. Afhankelijk van al die Vuur-elementen bij elkaar opgeteld. Idealiter willen we een balans tussen alle elementen. Vata, Pitta en Kapha. Of terwijl Ether, Lucht, Vuur, Water en Aarde. We zullen dus nu het zo heet is alles wat Vuur-eigenschappen heeft even zoveel mogelijk moeten vermijden en kunnen maar beter wat Aarde toevoegen bijvoorbeeld. In gewone mensentaal betekent dat bijvoorbeeld dat we tijdens deze hitte maar beter even niet kunnen gaan sporten en het vooral rustig aan zouden moeten doen. Rustig aan doen valt onder het element Aarde. En wanneer we dat op alle of zoveel mogelijk gebieden toepassen, komen de elementen weer meer in balans, verdwijnen de klachten als sneeuw voor de zon (hoe toepasselijk dit gezegde) en voorkomen we dat we ook daadwerkelijk ziek worden.

De rol van de darmen

Vind je het interessant? Mooi! Het wordt namelijk nog veel interessanter. Onze darmen spelen namelijk een belangrijke rol in dit geheel. Ze zijn de directe veroorzakers van stress, depressie en angsten bijvoorbeeld. We noemen de capaciteit om voeding te verteren ook wel ons verteringsvuur. In Sanskriet Agni genaamd. Ook voor dit vuurtje geldt dat het in of uit balans kan zijn. Het kan te traag of te snel functioneren of juist in balans natuurlijk. Eén van de gevolgen van een te snel of te traag functionerend vuurtje is dat we nog zo gezond kunnen eten maar dat de belangrijke voedingsstoffen die we uit voeding – of supplementen – tot ons nemen niet door ons lichaam worden opgenomen. We gaan nog harder zweten (scheiden te veel bouwstoffen af), komen belangrijke bouwstenen te kort met alle gevolgen van dien en dit te hoge verteringsvuur is een belangrijke veroorzaker van allerlei ontstekingen. Ontstekingen worden vervolgens in Ayurveda gezien als het beginstadium van ziekte. De cirkel is dan weer rond op een manier die we niet willen. Nu het dus in en om ons heen zo heet is door zoveel Vuur is het van het grootste belang dat we onze darmen extra ondersteunen. Dat doen we onder andere door de juiste voeding te eten op de juiste manier, op het juiste moment, met de juiste gedachten, in een rustige omgeving en ga zo maar door. We moeten alles waardoor het Vuur toeneemt vermijden en zorgen voor verkoeling van het Vuur. Gek genoeg doen we dat niet door het eten van zo veel mogelijk ijsjes en het drinken van veel koude dranken. Nee, het gaat hier niet om de werkelijke temperatuur zoals die op een thermometer meetbaar is maar om de eigenschappen die we met het element Vuur omschrijven.

Wat kun je zelf doen om af te koelen?

Ik hoop dat ik je heb kunnen motiveren om kritisch naar jezelf en je handelen te kijken met dit hete weer. Misschien heb ik je wel een aha-erlebnis kunnen bezorgen en denk je nu, natuurlijk…. niet zo gek dat ik met dit weer eerder last van diarree heb wanneer ik gefrituurd eet bijvoorbeeld. Nog even ter herhaling, zijn je darmen al in balans voordat de hitte zijn intrede deed, dan zul je er nu ook minder last van hebben. Heb je nu meer last dan normaal dan is dat een extra indicator dat je darmen eigenlijk sowieso al uit balans waren. Dat kun je onder andere zien doordat je onregelmatige ontlasting hebt. De ene keer dun, de andere keer verstopping. Wisselende tijdstippen van ontlasting. Snel last van winderigheid of darmkrampen. Maar om de zoveel dagen naar het toilet kunnen. Vermoeid opstaan. Slecht slapen. Last van stress, depressie of angstaanvallen. En niet te vergeten, een witte aanslag op de tong, in ieder geval ‘s morgens bij het opstaan. Of erger, barstjes in de tong. Het zijn allemaal symptomen van een slecht werkende spijsvertering en een indicatie van darmproblemen. Ook als je ze nog niet echt als problemen ervaart omdat het eigenlijk al zo lang zo is. Je lichaam houd je daarentegen niet voor de gek. Die weet heel goed dat het uit balans is en dat er iets niet klopt en is druk bezig dat zelf te compenseren waar mogelijk.

En dan nu aan de slag…

Overmatig last van hitte is niet iets wat je even in 5 minuten oplost. Uit bovenstaande zul je hebben opgemaakt dat het een constitutioneel probleem betreft. Maar er zijn wel een aantal dingen die je nu vast wat aan kunt doen om het voor de korte termijn te verzachten en een beweging in de richting van een permanente oplossing te maken:

• Vermijd frisdrank, alcohol en ijs – die wakkeren de hitte extra aan
• Eet wat minder dan je gewend bent te eten – je lichaam zal je er dankbaar voor zijn
• Eet je grootste / hoofd maaltijd tussen 11 uur ‘s morgens en 1 uur ‘s middags
• Eet na 7 uur ‘s avonds helemaal niets meer – Ja, niets is ook echt niets
• Zet na half 9 ‘s avonds alle apparaten met een beeldscherm uit
• Douche of zwem niet twee uur voor of na een maaltijd
• Ga uiterlijk om half 11 slapen en sta voor 6 uur op
• Drink een thee gezet van korianderzaad, komijnzaad en venkelzaad maar vermijd mosterdzaad
• Drink niet tijdens de maaltijd of slechts kleine slokjes warm water
• Vermijd alle soorten vetten behalve Ghee (geklaarde boter) en kokosvet (dus ook niet frituren)
• Vermijd dierlijke producten zoveel mogelijk (vlees, boter, kaas, eieren etc.)
• Verminder de hoeveelheid gefermenteerde producten die je gebruikt (wijn, bier, yoghurt, kaas, miso, sojasaus, tempeh)
• Verminder zure producten zoals citroen (limoen mag wel), koffie, augurken, zuurkool
• Stop met het eten van scherpe gerechten en kruiden
• Gebruik enkel verse tomaten en vermijd tomaat uit blik of pot (die hebben een verhittende werking)
• Eet zoveel mogelijk verse biologische producten en stop met het gebruik van voeding uit de magnetron of diepvries

De 80/20 regel – Niet alles in één keer

Een hele lijst, niet waar? Geen zorgen! Je hoeft echt niet alles in één keer om te gooien. Ayurveda is de weg van de mildheid. Elke aanpassing die jij nu maakt is al een hele winst op wat je tot nu toe gewend was te doen. We noemen dat de 80/20 regel. Idealiter groei je toe naar 80 procent van de tijd in lijn leven met het ritme dat Ayurveda beschrijft als jouw natuurlijke ritme. In lijn met de elementen die ook in jou actief zijn en bepalen wie je bent en hoe jij je voelt.

Hoe verder? Van disbalans naar balans

Gelukkig is het maar even zo warm. Ja, dat klopt. Maar als je tot hiertoe hebt doorgelezen heb je vast het één en ander herkent en heeft het je aandacht getrokken. Dat zou kunnen betekenen dat je een structurele disbalans hebt met de bijbehorende (darm)klachten. In dat geval nodig ik je van harte uit om een afspraak te maken voor een persoonlijke intake en een consult. Ayurveda is namelijk altijd maatwerk. Ieder mens is anders en Ayurveda kent geen one fits all oplossing. Wat voor de één goed werkt kan voor de ander averechts werken. Wel is het zo dat de meeste mensen die een Westerse / Nederlandse leef- en voedingsstijl hanteren zich al snel heel veel beter kunnen voelen wanneer zij overstappen op een Ayurvedische leef- en voedingsstijl. Persoonlijk heeft het mij zo enorm veel gebracht. Niet alleen fysiek maar ook emotioneel. Ik zit echt heel veel beter in mijn vel en heb zelfs mijn darmkanker zo binnen enkele weken kunnen ‘oplossen’. Was ik eerder altijd bang voor darmklachten als ik de deur uit ging en ergens anders iets at of dronk, nu heb ik nergens meer last van en vergeeft mijn lichaam het mij wanneer ik een uitstapje maak. Hoewel de werkelijke verandering slechts enkele weken in beslag nam, heeft het mij 30 jaar gekost om te achterhalen wat nu echt werkt. Dat wil ik jou besparen. Ik ben bij Ayurveda uitgekomen doordat het de oudste wetenschappelijk bewezen geneeskunde is die bovendien nog steeds effectief is en alles wat ik er over bestudeerd heb keer op keer zo logisch klonk. Niet gek wanneer je je bedenkt dat het ons vooral terug brengt naar onze eigen natuur.

Heb je na het lezen van deze blog vragen? Stel ze gerust. Ik hoor oprecht heel graag van je.